Er stefna Vigdísar sú sama og stefna Framsóknarflokksins?

Vigdís Hauksdóttir hefur lýst sig mjög andsnúna því að þjóðin greiði atkvæði um tillögur Stjórnlagaráðs að endurskoðaðri stjórnarskrá. Hún lítur svo á að alþingismenn eigi einir að fara með það hlutverk þó svo að tilraunir til þess í næstum 67 ár hafi takmörkuðum árangri skilað. Þess vegna hefur hún reynt að spyrna við þeirri viðleitni að leita álits þjóðarinnar á umræddum tillögum. Vigdís hefur hins vegar ekki mér vitandi tilgreint þau atriði í tillögunum sem eru henni svo mjög á móti skapi.

 

Þetta er sérlega einkennilegt í ljósi þess að Vigdís var kosin á þing á grundvelli kosningastefnuskrár þar sem segir í undirfyrirsögn: "Íslendingar þurfa að setja lýðveldinu nýja stjórnarskrá. Stjórnarskrá sem tryggir sjálfstæði Alþingis og setur framkvæmdavaldinu skorður." Einnig segir í sama plaggi: "Við viljum að ný og nútímaleg stjórnarskrá verði samin af stjórnlagaþingi þar sem eiga sæti þjóðkjörnir fulltrúar."

 

Vonandi sér Vigdís sér fært að mæta á fundi Stjórnarskrárfélagsins sem almennur borgari og segja álit sitt, t.d. á 34. gr. frumvarpsins sem verður tekið sérstaklega fyrir á fundi í kvöld.

Fyrsti fundurinn verður haldinn í Iðnó í kvöld, þriðjudagskvöld kl. 20.00:

Kvótakerfið og nýja stjórnarskráin - Hvaða áhrif hefði ný stjórnarskrá á fiskveiðistjórnunarkerfið?

Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

Þórir Baldursson tónlistarmaður leikur stjórnlög af fingrum fram á Hammond-orgel meðan fundargestir koma sér fyrir.


Frummælendur og þátttakendur í pallborðsumræðum:

• Friðrik Friðriksson, lögfræðingur LÍÚ
• Ólína Þorvarðardóttir, alþingismaður
• Örn Pálsson, framkv.stj. Landssamband smábátaeigenda
  
• Sigurður Jóhannesson, hagfræðingur
  
• Kristinn H. Gunnarsson, fyrrverandi alþingismaður
  

Fundarstjóri: Katrín Oddsdóttir, lögmaður og fulltrúi úr Stjórnlagaráði.


Til grundvallar yfirskrift fundarins er 34. gr. frumvarps Stjórnlagaráðs að endurskoðaðri stjórnarskrá.

Í brennidepli er sem sagt fiskveiðistjórnunarkerfið eins og það gæti litið út, yrði frumvarp að endurskoðaðri stjórnarskrá að veruleika.

Neitar að hafa brotið þingsköp

Verður Landsdómur til eftir næstu alþingiskosningar?

Steingrími J. Sigfússyni, rað-ráðherra, var boðið að taka sæti í pallborði á fundi Stjórnarskrárfélagsins í kvöld. Hann sá sér ekki fært að mæta, enda eflaust upptekinn við undirbúning vegna Landsdóms og á sífelldum hlaupum milli ráðuneyta. Hins vegar verða góðir gestir með framsögur og svara spurningum úr sal.

 

Hún hefur vakið athygli utan landsteinanna sú leið sem farin er á Íslandi við endurskoðun stjórnarskrárinnar. Það er almennt viðurkennt í lýðræðisríkjum að þjóðin sjálf sé stjórnarskrárgjafinn en erfitt getur reynst að fá heila þjóð til að taka þátt í ferlinu, að öðru leyti en að láta fólk kjósa um ákveðna tillögu eða niðurstöðu. Þó má segja að aðkoma almennings að ferlinu sé vel ásættanleg þar sem að vinna Stjórnlagaráðs fór að miklu leyti fram fyrir opnum tjöldum og ábendingar fólks voru jafn óðum teknar til athugunar og umræðu af fulltrúum í ráðinu. Ekki má heldur gleyma þjóðfundinum í Laugardalshöll þar sem 1000 Íslendingar, valdir með slembiúrtaki, settust niður í nóvember 2010 og lögðu grunninn að verkinu.
 
Nú hefur Stjórnlagaráð lokið yfirferð sinni yfir athugasemdir og ábendingar sem komu frá stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis. Til stendur að láta kjósendur fella sinn dóm yfir tillögum Stjórnlagaráðs samhliða forsetakosningum 30. júní n.k. Í raun verður þar kosið á milli gömlu stjórnarskrárinnar og hinnar nýju, ef svo má að orði komast. Að vísu verða einhverjir valmöguleikar einnig í boði, t.d. hvað varðar málskotsrétt forsetans og fl.

En til þess að geta fellt dóm yfir tillögu að nýrri stjórnarskrá þarf að fara fram efnisleg umræða um kosti hennar og galla samanborið við núgildandi stjórnarskrá. Allt of mikið púður hefur ferið í að bölsótast yfir formsatriðum og lítið rætt um tilgang og innihald. Því hljóta áhugasamir einstaklingar að taka því fagnandi að Stjórnarskrárfélagið blási til umræðufunda um málið.

Fyrsti fundurinn, haldinn í Iðnó í kvöld kl. 20, ber yfirskriftina: "Kvótakerfið og nýja stjórnarskráin - hvaða áhrif hefði ný stjórnarskrá á fiskveiðistjórnunarkerfið?"

Á vormánuðum verða fleiri fundir á dagskrá:

Kjördæmin, persónukjör og nýja stjórnarskráin
- Áhrif nýrrar stjórnarskrár á alþingiskosningar og kjördæmi

Stjórnmálaspilling og nýja stjórnarskráin
- Getur ný stjórnarskrá upprætt spillingu í stjórnmálum og stjórnsýslu?

Náttúran, auðlindirnar og nýja stjórnarskráin
- Hvað verður um fjórflokkakerfið með nýrri stjórnarskrá?

Lýðræði og nýja stjórnarskráin
- Mun ný stjórnarskrá auka lýðræði á Íslandi?

Einnig má gera ráð fyrir fundum um forsetaembættið og hlutverk forsetans.

 

Bætir ekki miklu við

Ræðum tillögurnar efnislega

Stjórnarskrárfélagið boðar til spennandi fundar í Iðnó n.k. þriðjudagskvöld 13. mars:

"Kvótakerfið og nýja stjórnarskráin - Hvaða áhrif hefði ný stjórnarskrá á fiskveiðistjórnunarkerfið?"

Allir velkomnir.

 

Þórir Baldursson tónlistarmaður leikur stjórnlög af fingrum fram á Hammond-orgel meðan fundargestir koma sér fyrir.

Meðal frummælenda og þátttakenda í pallborðsumræðum:

 

• Friðrik Friðriksson, lögfræðingur LÍÚ

• Ólína Þorvarðardóttir, alþingismaður

• Sigurður Jóhannesson, hagfræðingur

• Kristinn H. Gunnarsson, fyrrverandi alþingismaður

 

Fundarstjóri: Katrín Oddsdóttir, lögmaður.

Í brennidepli er sem sagt fiskveiðistjórnunarkerfið eins og það gæti litið út, yrði frumvarp að endurskoðaðri stjórnarskrá að veruleika.

Til grundvallar yfirskrift fundarins er 34. gr. frumvarps Stjórnlagaráðs að endurskoðaðri stjórnarskrá:

 

34. gr. Náttúruauðlindir

Auðlindir í náttúru Íslands, sem ekki eru í einkaeigu, eru sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar. Enginn getur fengið auðlindirnar, eða réttindi tengd þeim, til eignar eða varanlegra afnota og aldrei má selja þær eða veðsetja.

Til auðlinda í þjóðareign teljast náttúrugæði, svo sem nytjastofnar, aðrar auðlindir hafs og hafsbotns innan íslenskrar lögsögu og uppsprettur vatns- og virkjunarréttinda, jarðhita- og námaréttinda. Með lögum má kveða á um þjóðareign á auðlindum undir tiltekinni dýpt frá yfirborði jarðar.

Við nýtingu auðlindanna skal hafa sjálfbæra þróun og almannahag að leiðarljósi.

Stjórnvöld bera, ásamt þeim sem nýta auðlindirnar, ábyrgð á vernd þeirra. Stjórnvöld geta á grundvelli laga veitt leyfi til afnota eða hagnýtingar auðlinda eða annarra takmarkaðra almannagæða, gegn fullu gjaldi og til tiltekins hóflegs tíma í senn. Slík leyfi skal veita á jafnræðisgrundvelli og þau leiða aldrei til eignarréttar eða óafturkallanlegs forræðis yfir auðlindunum.

Allt frumvarpið með skýringum má sækja hér.

Störfum stjórnlagaráðs lokið

Kvörtun mín til FME, UMS og Neytendastofu

Formaður slitastjórnar Frjálsa fjárfestingarbankans og SPRON lýsti í gær furðu sinni á því að fólk hafi ekki kvartað beint til sín eða Dróma ef það taldi sig ekki fá eðlilega fyrirgreiðslu hjá þrotabúum þessara lánastofnana. Sjálfur hafði ég ríka ástæðu til að kvarta en gerði það að sjálfsögðu við þær eftirlitsstofnanir sem hafa það hlutverk að standa vörð um rétt neytenda og að fjármálastofnanir starfi á eðlilegan hátt. Það væri hins vegar ofsagt að kvartanir mínar hafi fengið mikið viðbrögð þessara stofnana. Viðbrögðin voru helst í ætt við staðlaðan móttökupóst.

Hér á eftir fer kvörtun mín til FME og UMS sem send var 30. mars 2011. Svipuð kvörtun var svo síðar send Neytendastofu þann 31. maí.

----------

Góðan dag,

Erindi mitt er sent með tilvísun til eftirfarandi greinar í Fréttablaðinu í dag um endurútreikning gengistryggðra lána:

http://www.visir.is/eru-fjarmalafyrirtaekin-visvitandi-ad-hagnast-a-rongum-adferdum-vid-endurutreikning-ologmaetra-lana-/article/2011110328808

Í niðurlagi greinarinnar fullyrðir höfundur sem er löggiltur endurskoðandi eftirfarandi:

"Ekki er hægt að túlka aðferðar fræði fjármálafyrirtækjanna öðruvísi en sem alvarlega tilraun til að hagnast óeðlilega á kostnað lántakenda. Að mati undirritaðs getur verið um milljarða króna að ræða sem fyrirtækin eru að hafa af lánþegum með ólögmætum hætti. Það eitt og sér að fjármálafyrirtækin beita ekki sömu aðferðum við endurútreikninginn ætti að klingja bjöllum hjá eftirlitsaðilum um að ekki sé allt með felldu. Hér er rannsóknar þörf."

Ég undirritaður tók á sínum tíma gengistryggð lán hjá Frjálsa fjárfestingarbankanum. Í dómsmáli nr. 604/2010 sem ég sótti gegn bankanum úrskurðaði Hæstiréttur að gengistrygging lánanna væri óheimil (sjá niðurlag III. hluta). Hins vegar kvað dómurinn ekki úr um að hægt væri að krefjast viðbótargreiðslna aftur í tímann á grundvelli endurútreiknings eða að heimilt væri að bæta endurútreiknuðum viðbótarvöxtum sbr. 4. gr. laga nr. 38/2001 við höfuðstól lánanna. Í dómnum kemur fram (V. hluti) að varnaraðili (Frjálsi fjárfestingarbankinn) hafi við munnlegan málflutning fyrir Hæstarétti fallið frá eigin þrautavarakröfu sem Héraðsdómur hafði þó áður tekið til greina. Með því móti þurfti Hæstiréttur ekki að úrskurða um greiðsluskyldu undirritaðs fram að dómsuppsögu og verður ekki annað séð en að bankinn hafi með ásetningi komið í veg fyrir að úrskurður félli um þá lögspurningu.

Frjálsi fjárfestingarbankinn eða slitastjórn hans hefur nú birt endurútreikninga sína á umræddum lánum og gerði lántakendum að staðfesta á heimasíðu sinni frjalsi.is fyrir 28. mars sl. og í leiðinni að velja eina leið af fjórum um framtíðarfyrirkomulag lánanna. Ég varð ekki við þeirri áskorun slitastjórnarinnar enda tel ég að forsendur endurútreikninga þeirra séu rangar og lít svo á að með skilvísum afborgunum mínum af lánunum hafi ég staðið í skilum á fyrirvaralausum kröfum bankans, þ.m.t. reglubundnum afborgunum af höfuðstól. Lögfræðingur minn sendi slitastjórninni tilkynningu um þetta ásamt rökstuðningi og eigin útreikningi.

Á grundvelli þess að Frjálsi fjárfestingarbankinn og aðrar bankastofnanir séu að beita ólögmætum aðferðum við endurútreikninga umræddra lána og með því móti að hagnast óeðlilega á kostnað lántakenda, fer ég fram á það að bæði Fjármálaeftirlitið og Umboðsmaður skuldara fari nú þegar í saumana á þessu og beiti öllum tiltækum úrræðum ef í ljós kemur að þeir séu ekki hafnir yfir allan vafa.

Vinsamlegast staðfestið móttöku þessa erindis sem fyrst.
Ennfremur óska ég eftir því að erindi þetta berist ekki lánastofnunum eða slitastjórnum þeirra.

Með kveðju,

Sigurður Hr. Sigurðsson.

Nokkur fjöldi mála í athugun

Að gera upp við Hrunið

Á fundi VG í gær kom fram í máli Ögmundar að það væri ekkert uppgjör við Hrunið að færa fyrrverandi forsætisráðherra einan fyrir dómstóla vegna atburða sem áttu sér stað á 8 mánaða tímabili á árinu 2008. Því til rökstuðnings nefndi hann fjölmargt æði vafasamt sem hefur átt sér stað á löngu tímabili, s.s. einkavæðingu bankanna, ráðstöfun lífeyrissjóða á almannafé og fl.

En dettur nokkrum manni það í hug að landsdómsmálið gegn Geir Haarde sé endanlegt uppgjör við Hrunið? Eins og Björn Valur segir á bloggi sínu snýst það mál um möguleg lögbrot og ekkert annað. Það kann hins vegar að verða mikilvægur hluti af uppgjöri vegna þeirra upplýsinga sem þar koma almenningi fyrir sjónir.

Að gera upp við Hrunið snýst örugglega um réttlæti, að þeir sem brutu gegn lögum þurfi að svara til saka fyrir dómstólum. Það snýst einnig um að allir séu jafnir fyrir lögum, að fjárglæframenn fái amk. ekki vægari dóm en sauðaþjófar, svo og stjórnmálamenn.

Uppgjörið snýst um að horfast í augu við ömurlega stjórnmálamenningu sem gengur út á fyrirgreiðslur og sérhagsmunagæslu framar almannahagsmunum. Það snýst um að breyta vinnubrögðum á Alþingi og í ráðuneytum þannig að faglega sé tekið á erfiðum verkefnum, reynt sé að miðla málum og komast að skárstu niðurstöðunni fyrir þjóðina sem heild. Það snýst um lýðræðisvæðingu þar sem atkvæðavægi allra kjósenda er jafnt og þeir velja sér sjálfir fulltrúa á Alþingi (sbr. tillögur að nýrri stjórnarskrá). Síðast en ekki síst snýst það um að hugarfarsbreyting verði meðal almennings og að fólk taki sjálft aukna ábyrgð með þátttöku í ákvörðunum, og auknu aðhaldi með stjórnvöldum. En til þess að það megi verða þurfa réttar upplýsingar að vera til reiðu og allir að sitja við sama borð.

Stál í stál á VG-fundi

Bindum vonir við nýja stjórnarskrá

Það verður að segjast eins og er að þingmenn Hreyfingarinnar hafa talað fyrir daufum eyrum á Alþingi í mörgum málum, þó sér í lagi þegar uppgjör við Hrunið kemur til umfjöllunar. Eins og heyra má í umræðum þeim sem Þór vísar til í bloggfærslu sinni hafa þau hamrað á því að alþingismönnum sé ekki fært að meta hlutlaust frammistöðu samflokksmanna sinna, formanna, samráðherra eða samstarfsmanna til margra ára.

Tillögum Hreyfingarinnar um að kalla sérskipaðri þingnefnd til aðstoðar óháða aðila var alfarið hafnað, svo og tilmælum um að varaþingmenn væru kallaðir til þegar greiða ætti atkvæði um ákærur gegn fyrrverandi ráðherrum. Margir þingmenn fjórflokksins fóru á sínum tíma hörðum orðum um Hreyfinguna og málflutning hennar, t.d. sagði Siv Friðleifsdóttir að hún væri að skapa sér "sérstöðu til að klifra upp á bakið á öðrum flokkum".

Það má vel vera að málflutningur Þórs Saari, Birgittu og Margrétar hafi ekki alltaf verið til þess fallinn að auka virðingu Alþingis. Þau hafa iðulega verið ófeimin við að gagnrýna kerfið og starfshætti þingsins, oft við lítinn fögnuð annarra þingmanna. Hins vegar er það að koma betur og betur í ljós að þingið og þeir stjórnmálaflokkar sem þar starfa eru illa færir um að taka ákvarðanir um breytingar til batnaðar.

Þingið hefur haft 67 ár til þess að klára ófullburða tillögur að "nýrri" stjórnarskrá sem samþykkt var vorið 1944. Þess vegna verður að binda vonir við tillögur Stjórnlagaráðs  um nýja fullburða stjórnarskrá  þar er kveðið á um margar gagngerar breytingar á störfum þingsins og stjórnkerfisins alls. Ég skora á fólk að kynna sér vel þessar tillögur. 

Talar um siðferðilegt forað

Nýja stjórnarskráin

Það er einfaldlega ekki rétt sem stendur á mbl.is að forsætisráðherra hafi talið "málið of skammt á veg komið til að það gæti verið samhliða forsetakosningum". Hún lýsti hins vegar þeim vilja sínum að þjóðin greiddi atkvæði um tillögu að nýrri stjórnarskrá samhliða forsetakosningum í júní.

Jóhanna veit af fenginni reynslu að málið nýtur ekki stuðnings allra stjórnmálaflokka á Alþingi og gæti því hugsanlega tafist þegar andstæðingar þess láta sverfa til stáls. Það er auðvitað ekki það sama og að "málið sé of skammt á veg komið".

Bjarni Benediktsson kom líklegast fáum á óvart þegar hann lýsti áhyggjum sínum af því að leggja tillögur Stjórnlagaráðs í þjóðaratkvæðagreiðslu. Hann talaði um "ófullburða drög að nýrri stjórnarskrá" og vísaði til einhverra fræðimanna sem hann nafngreindi þó ekki. Mér kæmi ekki á óvart að "fræðimaðurinn" Hannes Hólmsteinn hafi sitthvað við tillögurnar að athuga en fæstir fræðimenn sem mark er tekið á hafa hins vegar tjáð sig mikið um þær.

Reyndar er það nú svo að stjórnarskráin er fyrst og fremst pólitískt plagg og álit ákveðinna fræðimanna á ekki að vega þyngra en álit annarra kjósenda. Gamla stjórnarskráin var reyndar við lýðveldisstofnun "ófullburða drög að nýrri stjórnarskrá" en í tímans rás hefur hún verið afbökuð, túlkuð og teygð af ráðandi stjórnmálaflokkum og lögfræðingum sem þeir hafa velþóknun á. Nú eru það fyrst og fremst sérhagsmunaöfl sem standa í vegi fyrir því að kosið sé um nýja stjórnarskrá sem gæti orðið vegvísir fyrir þjóðina á 21. öldinni. Látum ekki hafa okkur að fíflum.

Tillögur standi sem mest óbreyttar

15. gr.

15. gr. Upplýsingaréttur

Öllum er frjálst að safna og miðla upplýsingum.

Stjórnsýsla skal vera gegnsæ og halda til haga gögnum, svo sem fundargerðum, og skrásetja og skjalfesta erindi, uppruna þeirra, ferli og afdrif. Slíkum gögnum má ekki eyða nema samkvæmt lögum.

Upplýsingar og gögn í fórum stjórnvalda skulu vera tiltæk án undandráttar og skal með lögum tryggja aðgang almennings að öllum gögnum sem opinberir aðilar safna eða standa straum af. Listi yfir öll mál og gögn í vörslu hins opinbera, uppruna þeirra og innihald, skal vera öllum aðgengilegur.

Söfnun, miðlun og afhendingu gagna, geymslu þeirra og birtingu má aðeins setja skorður með lögum í lýðræðislegum tilgangi, svo sem vegna persónuverndar, friðhelgi einkalífs, öryggis ríkisins eða lögbundins starfs eftirlitsstofnana. Heimilt er í lögum að takmarka aðgang að vinnuskjölum enda sé ekki gengið lengra en þörf krefur til að varðveita eðlileg starfsskilyrði stjórnvalda.

Um gögn sem lögbundin leynd hvílir yfir skulu liggja fyrir upplýsingar um ástæður leyndar og takmörkun leyndartíma.

Skýrslu stungið undir stól

"Grjótkast úr steinhúsi"

Fyrst að Gunnar Bragi er að vekja máls á þessu væri ekki úr vegi að benda á samantekin ráð fjórflokksins að útiloka ný framboð frá umfjöllun í aðdraganda alþingiskosninganna 2009. Það er gerð grein fyrir þessu í skýrslu Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu (ÖSE) á bls. 15, en þar segir:

At its own initiative RUV offered all seven competing political organizations a 10 minute slot of free airtime on public television on condition that the majority of them agreed. Free airtime had been given in previous elections, without such a condition. For the 2009 elections, four of the seven competing political organizations (all four of which were established parliamentary parties) declined the offer on the grounds that high production costs outweighed the possible benefit, and RUV withdrew the offer. The decision by RUV to decide the issue by majority interest was strongly criticized by the two newly formed political organizations, the CM [Borgarahreyfingin] and DM [Lýðræðishreyfingin].

In practice, RUV’s majority approach to the issue of free airtime denied the smaller parties a potential means of expressing their views to voters, based on a decision by the larger parties. Although the allocation of free airtime is not compulsory, it is a practice in many OSCE participating States that public broadcasters offer free airtime to parties competing in elections. Free airtime especially allows smaller competitors, with limited resources, an opportunity to address the electorate.

The provision of free airtime could be addressed in legislation in order to ensure consistent practice in each election.

Eitthvað hlýtur að vera bogið við það þegar ríkisstyrktir stjórnmálaflokkar taka sig saman um að hafna ókeypis sjónvarpstíma til þess eins að útiloka fjárvana ný framboð frá því að nýta sér slíkt tilboð.

Gunnar Bragi: Ósáttur við RÚV

Um tvöfalt siðgæði

Hinn ljóðelski náttúruunnandi Huang Nubo virðist eiga erfitt með að sætta sig við að fá ekki undanþágu frá íslenskum lögum til að kaupa hér 300 ferkílómetra lands. Að hans mati sýnir það tvöfeldni að fá ekki að fjárfesta eins og honum lystir á meðan Vesturlandabúar fjárfesti í Kína. Hann skautar þó fimlega framhjá þeirri staðreynd að miklar takmarkanir eru á erlendri fjárfestingu í hans heimalandi þar sem slík sala á jarðnæði er með öllu óheimil og fjárfesting í atvinnurekstri getur aldrei orðið að meirihlutaeign. Gæti hugsanlega verið að sú staðreynd grundvallist á tortryggni í garð annarra en Kínverja? 

En það má örugglega segja ýmislegt um tvöfeldni okkar Vesturlandabúa og viðhorf gagnvart Kínverjum. Við kaupum kínverskar vörur eins og enginn sé morgundagurinn en kærum okkur ekki um að vita of mikið um framleiðsluaðferðirnar og fólkið sem býr til varninginn. Þeir sem hyggjast kaupa jólagjafir mættu að skaðlausu velta því fyrir sér hvort það samræmist þeirra hugmyndum um barnauppeldi að börn séu látin vinna í verksmiðjum 7 daga vikunnar, 17-18 tíma á sólarhring.

 

Huang: Tvöfeldni Vesturlanda